ГЕОПОЛИТИЧКАТА ЗАДНИНА НА „РАЗВРСКАТА“ НА т.н. „СПОР“ ЗА ИМЕТО НА МАКЕДОНИЈА
По речиси тридецениско, или поточно 27 годишно, постоење на т.н. „спор“ за името помеѓу Македонија и Грција, оваа 2018 година се чини доаѓа до неговата „разврска“. Зборовите „спор“ и „разврска“ се намерно ставени во наводници, бидејќи во овие околности тие самите по себе го немаат своето суштинско значење бидејќи, од нашето стојалиште како Македонија и Македонци: 1) не постои спор, бидејќи нашата страна не спори никому ништо, туку напротив другата страна не оспорува и врши напад врз нашето постоење и право на името Македонија и воедно 2) разврската (т.е. решението) кое се нуди во овие околности со склучената спогодба (договор) потпишана од министрите за надворешни работи во селото Нивици крај Малото Преспанско Езеро, е неповолна за нас како Македонија и Македонци токму од поглед на нашето постоење и суштествување како такви, слободни битија со исконска вродена (природна) поврзаност со името Македонија. Во овие мигови, тековни се процесите за озаконување и спроведување на договорот преку ратификации во законодавните домови и претстојниот веќе распишан реферндум во Македонија, околу чија суштина веќе подолго време се води голема општествена дебата за и против, со бројни правни, историски, социолошки, економски разумно и чувствено (рационални и емоционални) засновани аргументи. Користејќи ги согледувањата на сите околности по ова прашање низ призмата на аналитичката рамка од аспект на научната парадигма на геополитиката и геостратегијата, овој запис ќе се обиде да фрли светлина на ова, важно прашање по нашето македонско постоење, но и сеопштата единина на балканското, европско и светско поднебје.
ГЕОПОЛИТИЧКАТА И ГЕОСТРАТЕГИСКАТА ПОЛОЖБА НА МАКЕДОНИЈА
Македонија зафаќа средишна положба на Балканскиот Полуостров во југоисточниот дел на Европа, регион кој во светски и континентални рамки поради својата географска положба е познат како подрачје склоно кон внатрешни судири, но и средиште на кое одамнина се судираат интересите на големите сили. Самиот Балкански полуостров од аспект на геополитиката претставува(л) појас на кршливост (“shatter belt” или “crush zone”) и влезна порта (“gateway region”) која преку која навлегувале и навлегуваат разни цивилизации и империи, од античко време до денес, од древна Персија, Отоманската Империја, крстоносните војни, па се до големите бегалски и мигрантски бранови во денешнината. Ова се должи на фактот што Балканот овозможува копнено и преку морските теснеци во предел на поволни климатски услови врска помеѓу Европа со Блискиот Исток и источното Средоземје (познатата област на т.н. Плодна полумесечина) со Азија и Африка.
Македонија ја поседува стратешки извонредно значајната Вардарска Долина која со својот композитен релјефен состав на клисури кои наизменично се надополнуваат со котлини и поврзаноста со долините и сливовите на своите притоки кон исток и запад претставува првостепена природна оска на комуникација од север кон југ до Егејското Море и второстепено преставува место каде што се вкрстуваат сообраќајните врски од исток кон запад. Со својата положба Македонија исто така претставува главен транспортен коридор од западна и централна Европа до Егејското Море и Јужна Европа и воедно место каде што се вкрстуваат меѓународните пан-европски коридори 8 и 10. Од воено-безбедносен аспект територијата на Македонија има предности во поглед на лесна одбрана благодарение нависокиот планински релјеф на границите кои ја заградуваат внатрешноста која пак овозможува лесен пристап односно претставува средиште за евентуален напад кон сите четири правци. Покрај тоа близината и многукраткото растојание до Егејското (80 км) и Јадранското Море (100 км) надополнета на тешко пристапниот планински и ридски релјеф во внатрешноста на грчката и албанската територија и дава висока вредност на македонската територија во однос на лесно одбивање на било каков надоаѓачки напад или амфибиска инвазија на поморско-копнени сили додека истовремено пружа и големи можности за брз и успешен напад и пробив за заземање на контролата на овие крајбрежја.
На 21 март 2016 година во Македонската академија на науките и уметностите, се одржа научна конференција на тема „Геополитичката и геостратегиската положба на Република Македонија во услови на мигрантската и бегалска криза“ од која неодамна од печат излезе и зборник на изнесените трудови, и каде јас покрај како организатор (во тоа време, работник по договор на дело во Центарот за стратегиски стражувања на МАНУ) учествував и со свое излагање меѓу редица истакнати професори, академици, политичари и самиот претседател на Република Македонија, и тоа во првиот дел на конференцијата посветен на Геополитичката и геостратегиската положба на Македонија каде бев и модератор, при што бев сведок и на еден многу интересен интелектуален „судир“ меѓу ученсиците. Имено, „судирот“ настана помеѓу универзитетските професори околу тоа колку Македонија е значајна, важна и битна (од геополитички аспект) за големите сили. Професорот Митко Котовчевски (и проф. Тони Милески по него, двајцата од институтот за Безбедност, одбрана и мир при Филозофскиот факултет) кој како прв излагач на тема за Геостратегиската положба на Македонија истакнувајќи ги нејзините одлики и карактеристики од особена важност, беше „нападнат“ од професорот и поранешен амбасадор во НАТО, Нано Ружин како и од професорот и поранешен амбасадор (сега починат) Димитар Мирчев кои исто така излагаа за Геополитичката положба на Македонија од аспект на големите сили, но со јасно потенцирање (дури и со омаловажувачки и дефетистички тон) дека (парафразирам): „Македонија со нејзината геополитичка и геостратегиска положба воопшто не била битна за големите сили, ниту била важна за Наполеон во минатото ниту пак сега за САД, ЕУ и НАТО и Русија“ и дека „ние повеќе си замислуваме и се вообразуваме околу значењето на Македонија во геополитички и геостратешки контекст“ и секако со неизбежното споменување на т.н. „антиквизација“, чие значење е навистина големо во националните општествено-политички односи и процеси на Македонија и Македонците, а во меѓународната политика е навистина само еден празен аргумент (божем) „во прилог“ на позициите на Грција. Но, дали е тоа, така? Се разбира дека не е и дека ценетите професори се во голема грешка. Изнесените (физичко) географски факти од политички и безбедносен аспект ги оставам и изнесувам неутрално, за секој по свое мислење да ги оцени, а во прилог ќе изнесам историски факти каде се потврдува геополитичката важност на Македонија.
Извонредно големото значење на Вардарската Долина и Македонија воопшто се истакнати повеќе пати низ историјата особено за време на Балканските војни и Првата светска војна, кога е преземено геополитичкото решение за поделбата на Македонија како последен остаток од Отоманската империја. Големото геополитичко и геостратешко значење на Македонија може истотака да се заклучи и од мислата на поранешниот српски премиер (од времето на Првата светска војна) Никола Пашиќ во стилот на Макиндеровите изјави: Историјата покажува дека оној кој ја поседува Македонија бил секогаш прв на Балканот. Ова во потесна смисла се однесува на поседот на Вардарската Долина (која е срцевина и главна артерија во средиштето на Македонија и каде се наоѓаат: важниот воен полигон „Криволак“ и бројни стратешки важни објекти од сообраќајот, економијата, енергетиката како што се: автопатите, железницата, нафтоводот од Солунското Пристаниште до Рафинеријата „ОКТА“, Аеродромот, ТЕЦ Неготино, далноводниот крстопат Дуброво и др.) и нејзиното поврзување со долината на Морава на север (во Србија), а оттаму со течението на Дунав кој поврзан со Рајна достигнува до Северното Море. Дополнително, Македонија се наоѓа во центарот на балканскиот геополитички крст. Не случајно и граѓанската војна во Грција од 1946-1949 во која во голем дел на страната на комунистичката ДАГ учествуваа, се бореа и настрадаа Македонците од Егејска Македонија, се смета и како прва „посредничка војна“ (war with proxy) на Студената Војна помеѓу двата геополитички блока.
Разгледувајќи го Балканскиот полуостров низ призма на геополитичките теории и концпети како своевиден микрокосмос и приказ на светската геополитичка карта во мало, и применувајќи ги основните геополитички концепти и теории за Хартленд (стожер или срцевина) и Римленд (обрач) при концептуализацијата на политичката карта на Балканот, може јасно да се препознаат идентификуваат и определат региони кои се Хартленд и Римленд според своите физички и политичко географски одлики. Со својата централна положба, недостапноста за поморските сили и поволноста за напад и доминација на регионот Македонија и Србија несомнено го сочинуваат балканскиот стожер – Хартленд. Повеќе анализи на балкански и светски стратези, политичари и геополитички автори како и заедничките политички, просторно-географски, инфрструктурни, сообраќајни, воено-безбедносни, историски и културни одлики недвосмислено ја потврдуваат положбата на Македонија и Србија како своевиден Хартленд на Балканот. Во однос на заемно поврзаниот концепт на Римленд, географски погледнато целиот појас на приморски држави кои копнено го опкружуваат балканскиот Хартленд може јасно да биде препознаен како Римленд на Балканот. Во состав на балканскиот Римленд влегуваат Бугарија, Грција, Албанија, Црна Гора и Хрватска. Државите од овој обрач т.е. Римленд на Балканот имат силно влијание и значење за развојот на целиот регион особено од аспект на реалните геополитички дејствија и случувања во периодот по Студената војна односно во Балканските војни и територијалните промени со распадот на СФР Југославија. Анализата на концептите за Хартленд и Римленд покажува дека концептуализацијата на современата политичка карта на Балканот од аспект на западните евроатлантски интеграциски процеси се базира на концептот за Римленд. Ова е особено видливо и се потврдува со минатогодишното пристапување на Црна Гора во НАТО, со што од 2017 година силите на НАТО го контролираат буквално целото крајбрежје на Балканскиот Полуостров, од Црното Море на исток преку териториите и територијалните води и воздушниот простор на земјите-членки Романија и Бугарија, важните морски теснеци Босфор и Дарданели со Мраморното Море од земјата-членка Турција, Егејското Море на југ од Грција, Јонското Море и геостратегиски важниот морски проток Отрантска Врата од земјата-членка Албанија и целиот брег на Јадранското Море на запад од земјите-членки Албанија, Црна Гора, Хрватска и Словенија, при што БиХ (чиј бошњачко-хрватски ентитет е јасно евроатлантски ориентиран) со својот сосема мал излез на море кај Неум без пристаниште не претставува никаква можност за евентуална трговско или воено поморско присуство на друга сила. Со оглед на актуелниот момент во кој сите држави од балканскиот Римленд се дел од НАТО алијансата додека земјите на балкнскиот Хартленд се надвор од овој сојуз без изгледи за полноправно членство на подолг рок (Србија од 2007 година со одлука на собранието е воено неутрална држава и доследно води таква политика без отворени аспирации за членство во НАТО, додека членството на Македонија зависи само од т.н. „спор“ за името и се чини е на „прагот“ да го промени својот статус ако ја прифати „разврската“ која е актуелна) ваквите состојби отвораат сериозни можности за инклинирање на надворешни фактори кои би пројавиле сериозен интерес за контрола на Балканскиот Хартленд.
Повеќе е очигледно дека изминативе години, а особено од 2015 година, геополитичките големи сили (евроатлантски ривали) Русија и Кина отворено економско-финансиски преку енергетиката и инфраструктурата (гасоводот „Јужен (т.н. турски) Поток“, брзата железница од Будимпешта до Егејското Море, кредитирање на изградбата на автопатиштата во Македонија, купување на пристаништата во Грција, интересите за пловниот канал по долините Вардар – Морава итн.) се присутни на просторот на Балканот со особен продор на Русија и во политичките случувања и внатрешната политика на балканските земји, а пред се на Македонија: првото и официјално соопштение на руската амбасада МНР во однос на прислушкуваните телефонски разговори од 01.02.2015, неколкуте официјални изјави за поддршка на (тогаш) легитимната избрана влада („режимот“) на Никола Груевски за време на протестите наречени Шарената револуција во текот на 2015 и нестабилноста околу промената на власта по изборите во 2016, преименувањето на партијата Народно Движење за Македонија во Единствена Македонија во јануари 2018 (тоа секако не е и нема никаква врска со ова наше здружение ЕДИНСТВЕНА МАКЕДОНИЈА кое постои и делува за Македонија од 2010 г.) по примерот на путиновата Единствена Русија, која отворено се залага за сојуз со Русија и влез во Евроазиската Унија, најновите обвинувања на сегашната влада на Зоран Заев за руско „мешање“ (се уште непотврдено) во немирите на протестите вечерта по потпишувањето на спогодбата од Преспа пред македонското Собрание (каде и јас бев присутен) и официјалните руски соопштенија против пристапувањето на Македонија во НАТО. Секако, кон сето ова треба да се додаде изјавата на Државниот секретар на САД, Џон Кери од крајот на февруари 2015 година, дека Македонија е на „линија на огнот“ на геополитичкиот судир помеѓу Русија и САД.
Додавајќи ги кон геополитичката положба општите збиднувања на светско ниво во меѓународните односи, посебно на Блискиот Исток каде САД и Русија се директно вклучени со свои воени сили, а тука се разврската на војната во Сирија, милитаризирањето на Израел, повторното затегнување на односите со отворени воени закани помеѓу Иран и САД со западните сојузници, тивко тлеечкиот воен конфликт во Украина, мигрантскиот бран во Европа од Африка, Азија и Блискиот Исток преку Балканот и Македонија, и кон сето тоа горе изнесените одлики на геополитичката и геостратегиската положба на Македонија и вклученоста на двете големи сили во и околу Македонија, очигледно е дека Македонија има важна положба за големите сили, и се чини дека оваа „разврска“ во овој момент и овие околности на т.н. „спор“ за името е поттикната, во прилог и интерес пред се на едната од овие две судрени геополитички страни, а имено евроатлантскиот „западен“ блок сочинет од НАТО, ЕУ и САД.
***(ДОПОЛНЕНИЕ: Јасна, отворена и несомнена потврда на оваа погорна претпоставка доаѓа за само 23 дена од објавувањето на овој напис, со изјавата на американскиот помошник државен секретар за Европа и Евроазија, Вес Мичел од 22 август 2018 пред Комитетот за надворешни односи на американскиот Сенат: Решението за името дел од геостратегијата на САД против руското влијание )
ПРИДОБИВКИ И АРГУМЕНТИ
Македонија, Македонците и сите нејзини граѓани се поставени пред крстопат и раздобје кои во секој можен поглед ќе го определат нашето опстојување како засебно определени битија по сите општи и идни геополитички текови во светот, кои секако неизбежно не допираат и нас. Факт е дека на Македонија не и потребна никаква промена на името Македонија и сите идентитетски одредници што произлегуваат од него како македонски во однос на припадност, јазик, култура, историја, економија и трговија (производи и брендови), национални установи во политиката, науката, спортот, а кои според словото и духот на спогодбата потпишана во Преспа, ќе треба да се изменат согласно новоприфатеното име. Промената не е потребна бидејќи дури и владините функционери и најгласните заговорници за прифаќање на оваа спогодба и промена на името, во најдлабоката своја свест, се будат, легнуваат и секојдневно мислат и суштествуваат со тоа дека името на нивната земја е Македонија и тие имаат македонска припадност. Но, за она што не убедуваат дека е нужно да ја прифатиме оваа спогодба, со која навистина губиме веќе стекнати многу придобивки како Македонија, се користат многу аргументи кои токму од гореспомената анализа на геополитичката положба и околности на Македонија не се издржани.
Придобивката од придружување кон најразвиениот и веројатно најсилниот и најмоќен воен сојуз кој е сочинет од држави кои се најголемите економски, воени и технолошки сили е несомнено голема, огромна. Сите аргументи на Грција во СБ на ООН за Македонија како безбедносна закана се далеку од разумни и ништовни, потврдени и со мислењето на Бадентеровата комисија од 1992 и со реалните воени, човечки, политички и економски можности и капацитети на Македонија. Но да се осврнеме на најскорешните аргументи, на пример на аргументот даден од Постојаниот претставник на САД во НАТО, амбасадорката Кеј Бејли Хачинсон дека Алијансата ќе направи се што е можно за да ја заштити Македонија од агресија од страна на Русија. Во дадените околности на актуеланта геополитичка положба на Македонија, опкружена со членки на НАТО, a самата се уште формално партнер но не и полноправна членка, се уште со уставно име Република Македонија внатрешно и во најголем дел надворешно – пасоши и лични документи, одредени меѓународни организации и секојденвен живот, е веќе сосема заштитена од (воена) агресија од Русија или било која друга (подалечна) воена сила која не е дел од НАТО. Земјите членки на НАТО, кои просторно се наоѓаат помеѓу Македонија и Русија, како што се Бугарија и Романија, а секако и со Русија завојуваната Украина се огромно пространство во вид на тампон зона која би требало да ја поминат руските војски. Случаите за забрана за прелети преку воздушниот простор на Романија и Бугарија на руското воено воздухопловство во време на Косовската Криза во 1999, потврдено и со случаите со транспортот на украинските воени авиони „Сухои“ во 2001, укажува дека невозможно е воздушно и копнено, а ниту пак поморски од било која точка на балканското крајбрежје (погоре објаснето во делот за Римленд на Балканот) Русија да изврши воена агресија врз Македонија. Единствено доколку по некоја (милениумски) неверојатна околност Македонија (?!) би ѝ објавила и прогласила војна на Русија, па таа со ракети лансирани од полуостровот Крим, Црното Море или Каспиското Езеро (како што е случај со бомбардирање на цели во Сирија) да ја нападне македонската територија. Сето ова се претпоставки, како што може да претпоставиме дека при евентуално полноправно членство на Македонија во НАТО, Вардарската долина и македонскиот воен полигон Криволак поради поволната копнена поставеност и недостапност за брзо заземање од спротиставени сили преку истоварување од море, може да бидат поволна локација за поставување на антиракетен штит (долги години пропратен со низа неуспешни обиди, планиран за изградба во Чешка и Полска) или ракетни уреди, особено ако се има предвид поповолната и поблиската положба и поставеност на Македонија на Балканот кон Блискиот Исток, Русија, Средоземјето. Но сето тоа се само претпоставки.
Во однос на внатрешната безбедност, јавен ред и мир, повеќе пати е јасно повторувано дека НАТО (членот 5 од повелбата) не ја гарантира ниту се замешува кај своите земји членки по тој однос, но често пати дневнополитичките дебати го користат аргументот на (внатрешниот) „албанскиот фактор“ негова вооружена „радикализација“ при застој на евроатлантските интеграции кои во таквиот контекст подразбира нивна („злоупотреба“) геополитичка и големонационалитичка заснованост која секако не влијае за мир и благосостојба, туку превласт и надвладување на таа национална идеа претпоставено најтесно поврзана во своето остварување со нив со што доведува до противречна (контрадикторна) ситуација на целиот контекст и смисла на приклучувањето на Република Македонија кон НАТО (и ЕУ) по однос на личниот и националниот интегритет на сите нејзини граѓани кои не се од албанска припадност. Секако тоа се небулозни и безсодржински аргументи, бидејќи во постојната состојба во Република Македонија во ниту еден поглед не е загрозено постоењето на албанскиот ентитет ниту на ниво на поединци ниту на заедница, напротив тој е постојани и прогресивно зголемувајќи се институционално поддржуван во својот развој, а безбедносно граѓаните од албанско потекло ниту институционално ниту пак од одредена друга вониституционална група се таргетирани и доведувани во подредена и загрозена положба, дополнително како граѓани на Република Македонија (со тоа име) ги уживаат сите права и поволности внатре и во тековните партнерски програми и односи со евроатлантските организации. Случаите за нарушување на безбедноста со вооружени судири и терористички напади како во кумановско „Диво Насеље“ во 2015, зависат од политичка мотивираност и не се исклучиви и во иднина било која политички и криминално заснована и мотивирана група може да ја нарушува внатрешната безбедност. Нема потреба да се наведуваат судирите во Северна Ирска или бројните скорешни терористички напади во земјите-членки на НАТО, бидејќи овде целта не е да се аргументира против разумното придружување на Македонија во НАТО, под нејзиното име.
Разбирливо е дека било кој воен сојуз, оттаму и НАТО (и некогашниот Варшавски пакт) ќе ги собира и сочинува членки стандардизирани и воедначени според воено-безбедносната, законодавно-правната, политичката, економската и идеолошката устроеност и поставеност, па оттаму е сосема нормално дека придружувањето значи и усвојување и спроведување на овие стандарди, што е од огромна корист и полза за Македонија и македонските граѓани, особено што, како што е веќе споменато, НАТО е сојуз на економски, воено, технолошки, политичко-демократски најразвиените (најсупериорни) држави. Секако промената на името на една држава не е пропишан и истакнат услов за придружување во ниту една меѓународна организација (ОН, НАТО, ЕУ), туку тоа е резултат на внатрешните лобирања (на Грција) мотивирани од национални и геополитички интереси и кон тоа треба да се делува со соодветна мера (но за тоа подолу). Но, аргументот дека економски ќе се напредува со самиот влез во НАТО, не е најиздржан од причина што НАТО не е средиште каде може да се договараат, преговараат и нагодуваат договори за слободна трговија, царински тарифи, социјални програми и трансфери, фискална и монетарна политика, меѓународни финансии итн. За тоа повеќе место е ЕУ, каде исто така се стремиме и каде прифаќањето на оваа повелба од Преспа, која во најдлабоката своја суштина значи промена на името на Македонија (и укинување на нашата слобода и подвргнување под туѓа неразумна волја), е услов за придужување. Но, и за таму и сега со име Република Македонија и сите природно стекнати придобивки од него, веќе имаме начин на делување и живеење (modus vivendi), па впрочем и нашето здружение Единствена Македонија, спроведе проект финансиран од ЕУ од средствата на Erasmus + програмата на Европската Комисија. Ако аргументот е „повеќе пари“, да пресметаме дали слободата (името Македонија) вреди да се продаде за „повеќе пари“ од место каде што не доаѓаат пари, туку се вложуваат пари за да се биде безбеден и обезбеден. Да се разбереме, ова не е иронија, јас сум за безбедна и просперитетна држава во која живеам, се интересирав (во 2014), а и (потоа задоцнето во 2018) се пријавив и доброволно да служам воен рок во АРМ, но економските аргументи при дневнополитичките дебати по ова прашање се крајно неиздржани.
Геоекономијата како најнова аналитичка гранка во геополитичките анализи, во денешните услови, токму за Македонија, како и во поглед на безбедносната политика (претставена преку погорниот пример за претпоставената воена агресија) дава основа Македонија и во сегашните услови на својата геополитичка положба и околности да развива независна економска политика во однос на својот развој и благосостојба. Имајќи сопствена земја (територија) и суровини (ресурси) Македонија може преку разни реформски процеси да ја развива економијата, по мое мислење со поставување на земјоделството како главна основа и во поглед на индустриското производство и оттаму и сите производи како сурови така и индустриски преработени да се пласираат на глобалните пазари во трговски договори со било која држава во светот, во услови кога Македонија не се соочува со (отворени) економски сакнции, трговски ембарга и не е втурната во воени дејствија. Во најтесна согласност со заедничката економска, безбедносна и надворешна политика на ЕУ и усвоени нејзини стандарди, Македонија може да ја развива својата економија и за тоа не е пречка името на Македонија, единствена разлика би била обемот на економските перформанси и раст во услови на полноправно членство. Економијата и во овие услови и досега стекната положба и придобивки како Македонија може слободно да тече и да се развива и токму таа е показател дека ништо не ја сопира и во најтешки услови (кои веќе сме ги преживеале пред околу дваесетина години, а бројни примери и сега во светот укажуваат на тоа), а сегашните (гео)политички и безбедносни околности и положба на Македонија ни малку не се претерано лоши.
Ваквите услови и околности кои во моментот, преку геополитичката анализа непосредниот миг („моментум“) во однос на „разврската“ за т.н. „спор“ за името на Македонија, споредени со условите од почетокот на „овој“ спор пред 27 години, во секој поглед го побиваат секој можен аргумент кој би се дал за прифаќање на оваа „разврска“ за промена на името. Дополнително, долеваат охрабрување дека досега стекнатите придобивки како Македонија, кои се засноваат на слободното човеково право на слободно постоење и исконски се поврзуваат со „вродената/природна“ поврзаност на сите нас со името Македонија и век и половина долгиот процес на национална афирмација, еманципација и консититуирање под името Македонија (преку процесот, идеата, движењето, идеологијата, доктрината Македонство или Македонизам) имаат можност и шанса, но и обврска да опстојат во современиот свет, не само за нашата добробит и постоење туку и за совеста на општочовечко светско ниво.
МОЖНОСТИ КАКО ДА СЕ ПОСТАПУВА
Во секоја состојба мора да има различни можности да се дејствува и постапува т.е. алтернативи. Навидум безизлезните и непремостливи препреки секогаш имаат начин за соочување и надминување, вообичаено се избира помалото зло, но погоре рековме и анализиравме дека геополитичката положба и околностите во дадениот актуелен миг не се лоши за да се оценат како безизлезни, ако размислуваме од свест и стојалиште дека сме Македонија и Македонци и тоа е појдовна основа за секое дејствие (интеракција) со било кого, каде „мисирковски“ секогаш на прво место ги ставаме и гледаме низ призма на македонските интереси. Нашиот (национален) интерес е онакви какви што сме и постоиме (Македонија и Македонци) да опстојуваме и да се развиваме во позитивна насока кон благосостојба и добробит, кои во современиот свет се сосредоточени, претставени, негувани и чувани од евроатлантските организации (НАТО, ЕУ), па оттаму стратешки е да сме нивен дел полноправно или во најтесно сојузништво и соработка. Но увидовме дека во овој момент, при нивната внатрешна разнообразна составеност (и тамошните интереси и лобирања) соочени со судир со останатите растечки големи сили насочени кон светска превласт, нивен интерес е да се дојде до „разврска“ на т.н. „спор“ за името на Македонија, кој во понудената спогодба го подрива нашето постоење и опстојување во овој лик, а пред се ја укинува и нашата слобода да постоиме како такви без никому да наштетуваме и да го загрозуваме.
Од моето краткотрајно и скромно, волонтирање во Институтот за геостратешки истражувања при македонското министерство за надворешни работи, летото 2013 година, не можев многу практично да научам за дипломатијата на нашата земја. Но, знаејќи дека во меѓународните односи и преговори владее т.н. анархија и секако реализмот, на основа на стварноста и обврските кои произлегуваат од потпишаните договори и документи Македонија и во овие услови може да продолжи да опстојува со своето име и простум, без трошење на претерани ресурси (очигледно докажано од досегашните придобивки, но и во иднина со мотивираност и правилни политики во сите домени), да ја води „битката“ за свој слободен и праведен опстанок и напредок под името Македонија. Македонија во сегашните услови со име Македонија за внатрешна, лична и во голем обем билатерална и мултилатерална употреба, веќе е сојузник (партнер) и институционално дел од евроатлантските структури – НАТО и ЕУ, има начин на делување (modus operandi/vivendi) за искористување на правата и обврските (и секако, фондовите) разбирливо по понеповолни услови и положба од полноправните членки, но не е на работ на пропаста, која е всушност само, за жал, широко распространета претстава која се наметнува во општеството од неспособните политички водства, па дури и се користи како аргумент за прифаќање на промена на името, иако рековме ниту еден услов не укажува дека немаме излезни можности на развој, ниту сме под отворена воена закана. Од речиси 140 земји кои (билатерално) не признааваат како Македонија, од 5 ноември 2004 не признаваат и САД со кои од 7 мај 2008 имаме и потпишано декларација за стратешко партнерство и соработка, а овие документи и факти не се само формална туку и суштинска основа за нашето сојузништво и дејстување рамо до рамо со западните евроатлантски структури со кои и онака во најголем дел, речиси во целост е насочена и нашата економска соработка, односи и трговска размена, но и образовна, културна размена и односни на ниво на поединци и групи (фамозниот аргумент на тоа што сите бараат работа и живот на Запад во САД и земјите од ЕУ) и секако во политичката сфера на домашно и меѓународно ниво сме исклучиво ориентирани кон таа орбита. Простор за делување и постапување на основа на овие факти со определба за опстојување и развој како Македонија во сферата на демократски, економски и културно либералната и напредна заедница на светот ИМА.
Најавата за промена на начинот на носење на одлуки во меѓудржавните тела и организации, новите замисли за иднината на овие организации од нивните најетаблирани членови, оставаат простор дека своевидниот „специјален“ статус нуди можности. Неврзаноста во меѓународните односи и дипломатијата, од која Македонија беше дел како членка на СФР Југославија преку чие дипломатско делување ги претставуваше и своите македонски национални интереси, донесе многу придобивки во тогашниот блоковски поредок на светот, меѓу другото и признавањето на македонскиот јазик во ОН на конференција (токму) во Атина во 1977, но неврзаноста (можеби) донесе и страотни внатрешни војни на овие простори, но највеќе по вина на внатрешните чинители (фактори). Ова не е отворен повик за воена неутралност, за која засега во нашето општество и политичко милје единствено повикува Страшо Ангеловски од партијата МААК. Ова е повик за трезвено делување по расположливите средства и фактичка состојба, но од аспект и стојалиште на зачувување на нашето слободно постоење преточено во именувањето Република Македонија.
Со внатрешно и надворешно целисходно дејствување на сите домени на нашето живеење е возможен опстанок и напредок, затоа што историјата, наша и светска, не научила дека истрајната посветеност кон она верување и суштина на која припаѓаме, ќе ни донесе шанса и отвори можност да се исполни нашиот стремеж. Доказ е постоењето на Република Македонија и покрај сите премрежја и збиднувања од минатото. Како што вели грчкиот новинар Августин Зенакос, пишувајќи дека единствените Македонци на кои не им треба сложено име се оние од Република Македонија: „геополитичката целесообразност ги принуди овие луѓе да тргуваат со единственото име кое историјата им го оставила“, но и геополитичката целисходност ни го отвора и патот да опстоиме и нормално и убаво да живееме со нашето име – МАКЕДОНИЈА.
Марио Шаревски